3-11-2011
Mε την γραφίδα της Ρένας Τζωράκη- Μανουκάκη:
Στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε, μόνο η ποίηση, μπορεί να σώσει τούτο τον διεφθαρμένο κόσμο…
Αυτές οι σκέψεις, με ακολούθησαν, όταν έφυγα χτες το βράδυ, μαγεμένη από την όμορφη μουσικοποιητική εκδήλωση, που πραγματοποίησε ο Δήμος Ηρακλείου, στην αίθουσα Ανδρόγεω, υπό την αιγίδα της πολιτιστικής ανάπτυξης Ηρακλείου , για τα 100 χρόνια από την γέννηση του μεγάλου Νομπελίστα μας ποιητή Οδυσσέα Ελύτη.
Αξίζουν πράγματι θερμά συγχαρητήρια για την όμορφη βραδιά που μας δώρισαν, σε μια εποχή κατάθλιψης, μιζέριας και σκοτεινιάς, αυτό το όμορφο πάντρεμα της μουσικής με το στίχο, για να ανθίσει εντός μας, αυτό το αμάραντο άνθος της ψυχής μας, που λίγοι, γνωρίζουμε πολλοί λίγοι, ότι βρίσκεται μέσα μας!
Αλλά ας δούμε πως εξελίχθηκε το πρόγραμμα:
Στην αρχή ακολούθησε σύντομος χαιρετισμός από τον πρόεδρο του Συλλόγου, τον κύριο Φλεμετάκη, και ακολούθησε αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ελύτη, από τον κύριο Καρτσάκη, συνταξιούχο εκπαιδευτικό και διακεκριμένο λογοτέχνη !
Τραγούδι: Λίντα Αθανασοπούλου λυρική τραγουδίστρια (μεσόφωνος) καθηγήτρια Μουσικής Δευτεροβάθμιας Εκπ/σης.
Πιάνο: Λίλυ Δάκα (καθηγήτρια μουσικής-πιανίστας).
Συμμετείχε η χορωδιακή ομάδα του Μουσικού Σχολείου Ηρακλείου υπό τη Δ/νση του κ. Μιχάλη Σπυριδάκη (καθηγητή μουσικής).
Ποιήματα και αποσπάσματα από κείμενα του ποιητή διάβασαν τα μέλη της Θεατρικής Ομάδας Καθηγητών της ΕΛΜΕ Νομού Ηρακλείου: Αντώνης Περαντωνάκης, Μαρία Παναγιωτάκη, Στέλιος Νερολαδάκης, Κατερίνα Σαβουλίδη, Κώστας Φαρσάρης, Μυρτώ Βουλγαράκη.
Διαβάστηκαν επιλεγμένα ποιήματα του Ελύτη, από τις ποιητικές συλλογές του «Άξιον Εστίν», το Μονόγραμμα, Τα Ρω του Έρωτα..
Αποδείχτηκε πως οι φωνές των ποιητών είναι προφητικές, ας διαβάσουμε, ας ανασάνουμε μέσα στους μεθυστικούς στίχους της σιωπής, τις φωνές αυτών των βαθυστόχαστων ανθρώπων, που διαισθάνονται, μακριά από την εποχή που ζουν, σιβυλλικές φωνές, μελίρρυτες, αισθαντικές, μεταξένιες, που αγγίζουν τις πιο ευαίσθητες χορδές της ψυχής, και αφήνουν μονάχα αγάπη και αλήθειες, στους στίχους της θλίψης τους…
“Δώσε φιλάκι του Χριστού, στο πιο μικρό λουλούδι πες να με θυμάται- πως μίκρυνε, θα πω , η αυλή και το παιδί που σ’έκοψε κοιμάται-μαστόροι εσείς και παραγιοί, φέρτε μου έναν κουβά μ’ασβέστη- κι’εγώ πηγαίνω του Θεού να πω Γειά κι Αληθώς Ανέστη “. Όντας στον ελάχιστο βαθμό ποιητικός ( όπως ο ίδιος αυτοβιογραφικά εξομολογείται ) αγάπησε στο μέγιστο βαθμό την ποίηση, με τον ίδιο τρόπο, που όντας στον ελάχιστο βαθμό “ πατριώτης “ αγάπησε στο μέγιστο βαθμό την Ελλάδα.
“Το σπίτι μου έδωσαν φτωχικό, τη γλώσσα ελληνική στις αμμουδιές του Ομήρου. Μονάχη έγνοια μου η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου”. Ήταν η αγωγή η ποιητική και εκείνη η αδιόρατη αλλά υπαρκτή “ατελεύτητη“ χρυσή γραμμή που τον συνέδεε άρρηκτα με την καταγωγή του κι έδινε δύναμη και ενέργεια αλλά και θεικό άγγιγμα στηυν ψυχή του. Η γλώσσα, η ποίηση , το φως , η θάλασσα , ο έρωτας. “Ένα αναπάντεχο χωριό πατριδογνωσίας“, που τον έκανε “να αισθάνεται Έλληνας όπως ένας άλλος φθάνει να αισθάνεται τοξικομανής η ομοφυλόφιλος, έτσι απλά, οργανικά, ψυχολογικά, αισθησιακά , ακατανίκητα”.
“Πάτερ ημών , ο εν τοις ουρανοίς εγώ που αγάπησα, εγώ που τήρησα το κορίτσι μου σαν όρκο, που΄φτασα να πιάνω τον ήλιο απ’τα φτερά σαν πεταλούδα, Πάτερ ημών- μ΄ένα τίποτα έζησα…”. Ένα τίποτα που ήταν όλα, τα πάντα , όσα νιώθουμε κι όσα δεν τολμάμε να νιώσουμε, όσα ζούμε κι όλα όσα θα θέλαμε να ζούμε, όσα δίνουμε κι όλα σ’όσα θα θέλαμε να είχαμε δωθεί!
“Να γιατί γράφω, γιατί η ποίηση αρχίζει από εκεί που την τελευταία λέξη δεν την έχει ο θάνατος, είναι η λήξη μιας ζωής και η έναρξη μιας άλλης…Γι’αυτό γράφω…γιατί με γοητεύει να υπακούω σ’αυτό που δεν γνώρισα και είναι ο εαυτός μου ολάκερος και όχι ο μισός…”
Ο “σκληρός” μήνας Μάρτιος του ’96 μούσκεψε την καρδιά μας αλλά δεν “σκότωσε τα λόγια που είχαν γεννήσει αστροφεγγιές“.
Ο Ήλιος κι ο Άδης αγγίχτηκαν “στα σύνορα τ ‘άντιθέτου” κι “ερωτοφωτόσχιστος” ο “Μικρός Ναυτίλος” ροβόλησε τα πέτρινα σκαλοπάτια της φεγγαροσπηλιάς, ακολουθούμενος από ένα πλήθος κυανών κοριτσιών, να του τραγουδούν και να του ανοίγουν μονοπάτι στο χρυσαφί των γυακίνθων και στο εκθαμβωτικό μπλέ τ’ουρανού. Τώρα πια ξέρουμε πως “για να βρούμε κι’εμείς το δικό μας μερτικό στον ήλιο πρέπει πρώτα να πολεμήσουμε και να νικήσουμε τα σκοτάδια μέσα μας”….
Στους φίλους αναγνώστες μας, αφιερώνω τα ποιήματα , που διαβάστηκαν χτες, και με συγκλονίζουν πάντα!
ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ (1971)
Θα πενθώ πάντα -μ' ακούς;- για σένα,
μόνος, στον Παράδεισο
Ι
Θα γυρίσει αλλού τις χαρακιές
Της παλάμης, η Μοίρα, σαν κλειδούχος
Μια στιγμή θα συγκατατεθεί ο Καιρός
Πως αλλιώς, αφού αγαπιούνται οι άνθρωποι
Θα παραστήσει ο ουρανός τα σωθικά μας
Και θα χτυπήσει τον κόσμο η αθωότητα
Με το δριμύ του μαύρου του θανάτου.
Πενθώ τον ήλιο και πενθώ τα χρόνια που έρχονται
Χωρίς εμάς και τραγουδώ τ' άλλα που πέρασαν
Εάν είναι αλήθεια
Μιλημένα τα σώματα και οι βάρκες που έκρουσαν γλυκά
Οι κιθάρες που αναβόσβησαν κάτω από τα νερά
Τα «πίστεψέ με» και τα «μη»
Μια στον αέρα, μια στη μουσική…
“Ποιος μιλεί στα νερά και ποιός κλαίει; Ακούς;
Ποιός τον άλλο γυρεύει και ποιος φωνάζει; Ακούς;
Ειμ’ εγώ που κλαίω κι ειμ’εγώ που φωνάζω. Μ’ακούς;
Σ’αγαπάω! Σ’αγαπάω! Μ’ακούς;“
ΤΑ ΡΩ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ (1972)
Οι άγγελοι τραγουδάνε. Και οι ερωτευμένοι επίσης. Πίσω από κάθε
ανάταση, από κάθε μεράκι, μια κιθάρα περιμένει έτοιμη να πάρει τα
λόγια και να τα ταξιδέψει από χείλη σε χείλη. Δεν είναι λίγο αυτό.
Είναι η χαρά να δίνεις χαρά στους άλλους, είναι αυτό που μας βα-
στάει στη ζωή. Γι΄ αυτό, κοντά στα ποιήματά μου, δοκίμασα να γρά-
ψω και μερικά τραγούδια, χωρίς να τα υποτιμώ καθόλου. Έτσι ή αλ-
λιώς, μιλά κανείς για τα ίδια πράγματα που αγαπά, και από κει και πέ-
ρα το λόγο έχουν αυτοί που θα τ' ακούσουν. Λένε πως το είδος έχει
ορισμένους κανόνες. Δεν τους ξέρω και, πάντως, δεν ενδιαφέρθηκα
ή δεν μπόρεσα να τους ακολουθήσω. Δουλεύει ο καθένας όπως
νοιώθει. Και η θάλασσα είναι απέραντη, τα πουλιά μυριάδες, οι ψυχές
όσες και οι συνδυασμοί που μπορούν να γεννήσουν οι ήχοι και τα λό-
για, όταν ο έρωτας και το όνειρο συμβασιλεύουν.
….Κι έχουμε στο κατάρτι μας βιγλάτορα.\,
παντοτινά τον ήλιο τον βιγλάτορα…
Θλίψη… όταν η συμφορά συμφέρει λογάριασέ την για πόρνη…
….Που να βρω την ψυχή μου το τετράφυλλο δάκρυ μου..
**************
Και ένα ποίημα που αντιπροσωπεύει, νομίζω, όλα τα κόμματα εξουσίας:
Ανοιχτό παράθυρο. Τριγύρω παρτέρια.
Ευθύ το σώμα. Τεντωμένα τα χέρια.
Ένα, δύο, τρία: ζωή μου αγία
σμικρύνω την ψυχολογία.
Το αυτό. Εν δυο: κατανοώ το πρόσωπό μου
οικειοποιούμαι το αντίθετό μου.
Σύμπτυξις εν! Ούτε μη ούτε δεν.
Τάσεις και κάμψεις των χειρών
προς όλας τας διευθύνσεις·
άνω πλαγίως εμπρός κάτω:
τα του γάτου στον σκύλο
τα του σκύλου στον γάτο.
Έκτασις της κεφαλής οπίσω: έεεν-νααα
δεν παραδέχομαι κανόνα κανέεεν-νααα.
Βαθειά εισπνοή: κόρη ω κόρη δροσερή.
Αρχή μία: έξω η δεξιοτεχνία.
Προεισαγωγικόν άλμα εις τέσσερις ταχείς χρόνους:
αντικαταστήσατε τους καθημερινούς φόνους.
Εν δύο τρία τέσσερα. Το αυτό:
το γενναίο είναι απατηλό.
Εις τον καιρόν! Επιμείνατε στον Μπρετόν!
Προσχέεε! Μελετήσατε τον Φουριέ!
Στροφή της κεφαλής αριστερά:
όλα είναι σκατά.
Στροφή της κεφαλής δεξιά:
όλα είναι σκατά.
Εις θέσιν - εν! Συμπέρασμα κανέν-
α. Τους ζυγούς λύσατε.
Τα κορίτσια φιλήσατε.
Παραθέτω την ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΡΤΣΑΚΗ:
A Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α
Στη μνήμη του Νομπελίστα Ποιητή Οδυσσέα Ελύτη για τον
Εορτασμό των Εκατό χρόνων από τη γέννησή του .
Ο Ποιητής είναι ο αιώνιος έφηβος ,η συγγραφή είναι μια διαρκής Επανάσταση ,δηλαδή Επανάσταση του νου, ο διαρκής φτερουγι
γισμός της ψυχής , ο αγώνας για την Ελευθερία,την αλήθεια και το φως.
Οι τελευταίες λέξεις του Πλάτωνα πρίν τον θάνατό του ήταν :
<< Ο Ποιητής είναι πρωτίστως η γλώσσα του >>.Ποιητικός λόγος σημαίνει άγρυπνη συνείδηση,αυτή αποτελεί την υπέρτατη
αξία του ανθρώπου.Όλα τα παραπάνω νομίζω ότι σκιαγραφούν ανάγλυφα την προσωπικότητα του τιμώμενου Ποιητή Οδυσσέα Ελύτη.
ΑΙΕΝ ΤΑΞΙΔΕΥΤΗΣ
Μες στο βελούδινο πέπλο τ'ουρανικού στερεώματος,
μες στη σιωπή των αμνών και των Αγίων,
η ταξιδεύτρα σκέψη μας σ'εσένα ταξιδεύει,
η νοσταλγία μας τούτη τη ιερή στιγμή στο άπειρο καλπάζει,
εκεί μάρτυρες αθάνατοι, αθάνατης ζωής δείπνο σου ετοιμάζουν
κι ο ουρανός κρατώντας σε απ'το χέρι ,αιώνιο ταξίδι αρχίζεις, αιωνιότητας ατέλειωτο χορό, με στοχασμό και μ' όνειρο,
αθάνατος στα χέρια του Θεού συνταξιδεύεις στο άπειρο.
Γονυπετής στον άγνωστο ποιμένα το λόγο θ'απαγγέλεις,
τις λέξεις σου , τα έργα σου μοναδικά σου όπλα,
τα << Πάνυ ενάρετα και γέμοντα παιδεύσεως πάσης >>και τις
ιδέες σου εφεδρείες μοναδικές μελλοντικού μας λόγου,
την ιερή του λόγου σου κρατώντας Ηλιαχτίδα θα χαράζεις
δρόμους ελπίδας ουρανόπεμπτους, με μιαν αλλιώτικη Άνοιξη.
Το μεσιανό του νού κατάρτι το τρανό αρματώνεις,
ν'ανοίξομε τις πόρτες τ'ουρανού να λυτρωθούμε ,
τρίζουν του κόσμου οι γωνιές ,οι πύλες τ'ουρανού ,
γκρεμίζονται τα κάστρα της ψυχής του λογισμού,
ο λόγος σου η πιο τρανή Προστακτική μας ,ΕΣΩ ΠΑΡΩΝ,
φεγγοβολείς, στο αμφιθέατρο του νου και της ψυχής μας .
Αγγελομίμητος ο βίος σου και τ'άϋλο πυρ του νού σου,
κρατήρ πνευματικός μας προμηνά μια παλιγγενεσία,
ανηφορίζεις την μετάρσια κλίμακα τ'ουρανού και
φωτασράφτουν στο έσοπτρον της πάναγνης ψυχής σου
μυστήρια τηλαυγή, μια έκλαμψη, μια αληθινή ζωή ,
τα κρείττονα φωτίζουσα μες στην αστροβολή.
Την πολιτεία την ασκητική σ'ένα ουρανικό βασίλεμα
διαβαίνεις τώρα,κρατώντας λύρα θεόφθογγη,
την ελληνίδα γλώσσα , σαν διαθήκη άγνωστου Μύστη.
Ισάγγελος θα ονομαστείς στων ουρανών τη Βίβλο ,
άγρυπνος ποιμήν πορεύεσαι μες στην αιωνιότητα λουσμένος,
σ'εκείνη την ανώνυμη εορτή, των ευχών και των αγίων.
Εμείς θα σ' ατενίζομε απ'τη μικρή μας σφαίρα, έχοντες
μνήμην ευκλεή , αξιοχρέως νυν και αεί θα σε τιμούμε,
με κάλαμον οξύγραφον την άθλησή σου την πανένδοξη ,
πάνω στου νου μας το βωμό χαράσσομε εγγράμματη σπονδή,
χαίρε υμνωδέ του πέλαγου,χαίρε λοστρόμε κουπαστή και κάτασπρο πανί.
Ω Θείε Ταξιθέτη ! ταξίδεψέ τον με τη χρυσόφτερη πλώρη,
μικρό ναυτίλο στη θάλασσα των άστρων,
ως εκεί που σαλπίζουν, Σειρήνες μαγικές οι εντολές του Ορφέα,
ως πέρα στους καθεδρικούς Ναούς των αρετών ,
συνδετυμόνας σου να ενδυθυεί με φέγγιον αγιότατο,
με την εγγράμματη στολή της αιωνίου σοφίας σου.
Την αλήθεια ν'ασπαστεί ρόδο αμόλυντο στις όχθες του Ιερού,
τα πάνσοφα έργα σου να γνωρίσει και τις εκβάσεις των καιρών
να εστιάσει, την έλευση θαυμάτων να κινήσει.
Κοινωνός να εισέλεθει στη χαριτόβρυτη εορτή,
να κυβερνήσει το σκαρί της ψυχής του μοναχός,
ν'ασκώσει Οδύσσεια πλώρη να φθάσει στο μακρινό όνειρο,
σ' εκείνο το αιωνίζον κάλλος του Μέγιστου Νου,
να προσεγγίσει την ακτή της ευκλεούς μνήμης .
Είναι τέκνο σου , φως εκ των φώτων σου,
θέριστρον ήδισμα της γραφής και του πνεύματος,
είναι του σύννεφου της αστραπής του ωκεανού ο Γιός.
Ω Ιππηλάτη ταξίδεψέ τον στην Ιθάκη την έσχατη,
να ηχήσει η κραυγή του ως σάλπιγγα νομογράφος ,
ν'ακούσουν οι λησμονημένοι στη θλίψη,
τη νέα επαγγελία πρωτόφαντης λύτρωσης στην άβατη όχθη.
να υψωθεί σημαία τρανή η ζωή να ταξιδέψει ,
στο κάποτε της χαράς και στης δικαιοσύνης τη χώρα,
να γίνει γέφυρα ουρανού και Γης να ταξιδεύει με
χρυσήλατη άκατο στου αγνώστου τη ρότα.
Στη μνήμη σου ανάβομε μοναστικό λιβανωτό,
ένα αναστάσιμο κερί σ' ανάβουν οι Γοργόνες ,
και οι ψιθυρισμοί του πέλαγου γλυκά σε χαιρετούν,
την παρουσία σου πως νιώθομε αναστημένη φλόγα !
οι λέξεις αυλακώνουν το λευκό χαρτί ουράνιες Αμαζόνες!
Κύκλο τον κύκλο η θάλασσα και τα νησιά σου κλαίνε ,
μες στις σιωπές κογχύλια μέδουσες σου λένε παραμύθια,
ένα διάλογο θαλασσινό η ψυχή αρχίζει με το κύμα ,
βαρύ κονταροχτύπημα στο πέτρινο του νου σου αλώνι ,
μας κλώθει μια Ελληνίδα λύτρωση, μια ευαγγελική ιδέα κι εξαγιάζεται η στιγμή που φτεροπέταξε η ψυχή σου,
η διαθήκη σου, ερμηνευτική του ποιητικού σου λόγου,
λέμβος αιωνιότητας, στο Σύμπαν ταξιδεύει.
ΕΛ .ΚΡΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου