Άρθρο Ευ. Βενιζέλου στην ιστοσελίδα aixmi.gr
Δευτέρα 3 Ιανουαρίου 2011
Το Σύνταγμα, η κρίση και το δημοκρατικό κόμμα*
Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο, αλλά και ελπιδοφόρο, να συζητάς για αναθεώρηση του Συντάγματος υπό συνθήκες βαθιάς και γενικευμένης κρίσης. Κρίσης δημοσιονομικής, αναπτυξιακής, κοινωνικής, ηθικής, πολιτικής. Το βασικό ερώτημα είναι: αντέχει το Σύνταγμα υπό συνθήκες κρίσης; Η αλήθεια είναι ότι υφιστάμεθα σημαντικούς περιορισμούς σε όλες τις όψεις της εθνικής κυριαρχίας -άρα και στη συνταγματική μας κυριαρχία.
Αλλάζει η αντίληψη περί γενικού συμφέροντος, περί της εθνικής οικονομίας και των αναγκών της.
Ο νομοθέτης, ο δικαστής, η κοινωνία, ο επιστήμονας, βρίσκονται όλοι αντιμέτωποι με μια νέα αξιολόγηση των πραγματικών δεδομένων. Πράγματα τα οποία θεωρούντο αδιανόητα, τώρα λόγω κρίσης θεωρούνται επιβεβλημένα και αυτονόητα. Το Σύνταγμα πρέπει, συνεπώς, να «υποδεχθεί» ένα νέο φαινόμενο.
Σύνταγμα και μνημόνιο
Η συζήτηση για το μνημόνιο και τη συνταγματικότητά του, στην πραγματικότητα είναι συζήτηση για το πώς η έννοια του γενικού συμφέροντος, δηλαδή η έννοια του συμφέροντος της εθνικής οικονομίας, διαχέεται μέσα στο Σύνταγμα και επηρεάζει όλες τις σχετικές διατάξεις: τη συλλογική αυτονομία, τη νομοθετική διαδικασία, τις διατάξεις για την άσκηση των ατομικών δικαιωμάτων, την έννοια του κοινωνικού κεκτημένου.
Ενα βασικό θέμα που αντιμετώπισε η αναθεώρηση του 2001 είναι πως πρόβλεψε ρητά ότι το άρθρο 28 είναι το συνταγματικό θεμέλιο για την ακώλυτη συμμετοχή της Ελλάδας στις διαδικασίες ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Ποιάς ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όμως; Μιας Ευρώπης που παραπαίει, αμήχανης, χωρίς επαρκή ηγεσία, χωρίς το αναγκαίο πολιτικό προσωπικό, που δεν μπορεί να πάρει αποφάσεις απολύτως αναγκαίες για θέματα νομισματικής πολιτικής, ευρωπαϊκού δημόσιου χρέους και ανάπτυξης;
Αυτά είναι μερικά από τα θεμελιώδη προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε την περίοδο από τώρα έως το 2013, οπότε και επιτρέπεται να κινηθεί και πάλι η διαδικασία αναθεώρησης.
Πρώτον, είναι απολύτως κρίσιμο και αναγκαίο να μη θίξουμε το δικαιοκρατικό, κοινωνικό, συμμετοχικό, οικολογικό κεκτημένο του 2001. Το άρθρο 25, όπως έχει, είναι κορυφαία διάταξη στην ευρωπαϊκή συνταγματική τάξη: Η αρχή της αναλογικότητας, η τριτενέργεια, η ρητή κατοχύρωση του κράτους δικαίου και του κοινωνικού κράτος, η υποχρέωση όλων των οργάνων της Πολιτείας να συμβάλουν στην πραγμάτωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Τα κοιτάσματα του άρθρου 25 είναι τεράστια και αναξιοποίητα. Τα αξιοποιεί σταδιακά η νομολογία, αλλά πρόκειται για «στάγδην» αξιοποίηση.
Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε:
- θέματα ασφάλειας χωρίς να θίξουμε το κράτος δικαίου
- θέματα ανάπτυξης χωρίς να θίξουμε το οικολογικό κεκτημένο
- τη δημοσιονομική κρίση χωρίς να θίξουμε την συνταγματική κατοχύρωση των κοινωνικών δικαιωμάτων.
Η «αναθεώρηση» των κομμάτων προηγείται
Δεύτερο μεγάλο θέμα είναι να βάλουμε το δάχτυλό μας εις τον τύπον των ήλων του προβλήματος διακυβέρνησης: δεν φταίει το Σύνταγμα, φταίνε τα κόμματα. Πιο κρίσιμο ζήτημα είναι η αναθεώρηση των κομμάτων από την αναθεώρηση του Συντάγματος για την ποιότητα του δημοσίου βίου.
Το ανοιχτό, δημοκρατικό κόμμα, το συλλογικό, το αποκεντρωμένο, το κόμμα που έχει θεσμική λειτουργία και συνείδηση των θεσμικών πολιτειακών υποχρεώσεών του, είναι η Λυδία Λίθος για τα πάντα: για τη σύγχρονη και ολοκληρωμένη λειτουργία της Βουλής και των επιτροπών της, για τη σχέση Βουλής και Κοινωνίας των Πολιτών, για τη λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, για την αποκέντρωση –δεν μπορείς να έχεις αποκέντρωση του κράτους αν δεν έχεις αποκέντρωση του κόμματος.
Και βέβαια, μέσα σ΄ αυτό το σύστημα σκέψης, θα δούμε και το θέμα του εκλογικού συστήματος στη Βουλή και την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αν δεν έχεις λειτουργία του κόμματος, οργανωμένη, ελεγχόμενη, θεσμική, μπορείς να πας στην κατάργηση του σταυρού προτίμησης ή σε μονοεδρικές περιφέρειες; Και μπορείς να έχεις μονοεδρική περιφέρεια για τον βουλευτή με 45.000 εκλογείς, αλλά να εκλέγεται ο περιφερειακός σύμβουλος Αττικής, στην περιφέρεια του νομαρχιακού διαμερίσματος, ή να παίρνει έναν σταυρό ο δημοτικός σύμβουλος Αθηναίων από όλο τον Δήμο Αθηναίων, δηλαδή από μία εκλογική περιφέρεια παλαιού τύπου;
Αυτά όλα έχουν απόλυτη συνάφεια, χρειάζεται αρμονία και πίσω απ’ όλα αυτά βρίσκεται το κόμμα. Πίσω από το μοντέλο διακυβέρνησης, από τη λειτουργία της κυβέρνησης, από τον τρόπο διαχείρισης του δημοσιονομικού προβλήματος, από τις μεγάλες αποφάσεις όλων των κυβερνήσεων της μεταπολίτευσης για τη δημοσιονομική πολιτική, για το δημόσιο χρέος και το δημοσιονομικό έλλειμμα, υπάρχει το πρόβλημα του κόμματος. Ο τρόπος λειτουργίας του κόμματος αντανακλά στον τρόπο λειτουργίας της Βουλής και στον τρόπο λειτουργίας της κυβέρνησης.
Και έτσι θα μιλήσουμε και για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Αν χρειαζόμαστε κάτι από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας είναι το κύρος του, όχι τις αρμοδιότητές του. Χρειαζόμαστε το λόγο του, το συμβολισμό του. Εμείς προτείναμε από το 1996 να αποσυνδεθεί η διαδικασία εκλογής του Προέδρου από την απειλή διάλυσης της Βουλής. Και υπάρχουν τρόποι. Τους είχαμε προτείνει και ευχαρίστως να επανέλθουμε.
Η ηθική αναστύλωση της πολιτικής
Τρίτο ζήτημα είναι η ηθική αναστύλωση της πολιτικής. Αλλά ηθική αναστύλωση της πολιτικής, επίσης σημαίνει ηθική αναστύλωση των κομμάτων, τα οποία είναι στο τελευταίο επίπεδο αξιολόγησης από την κοινή γνώμη. Ο στόχος αυτός συνδέεται με τις οικονομικές λειτουργίες του κράτους, τις δημόσιες συμβάσεις, το πόθεν έσχες, το λεγόμενο πολιτικό χρήμα. Όλα αυτά πρέπει να τα πούμε με ειλικρίνεια. Εγώ πιστεύω ότι αν δεν καθιερωθεί η αποκλειστικά κρατική χρηματοδότηση των κομμάτων -με μικρές ονομαστικές εισφορές μελών και φίλων μόνο και μέχρι ενός πολύ μικρού επιπέδου, ας πούμε της τάξεως των 100 ευρώ το χρόνο μέσω τραπεζών- δεν μπορεί να εξυγιανθεί το σύστημα. Και επειδή πρόκειται για δημόσιο χρήμα πρέπει να υπάρχει και απόλυτος δημόσιος έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο, όπως συμβαίνει με όλες τις διαχειρίσεις του δημοσίου χρήματος
* Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα aixmi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου